Hoa Tiên Rồng

Kính chào quý vị và các bạn đến thăm trang nhà www.dangtienrong.org

Xã Hội Tiên Rồng

Xã Hội Dân Sự

Là người Việt chúng ta mong muốn xây dựng Xã Hội Tiên Rồng, tức là Xã Hội Đồng Bào hay Xã Hội Anh Em từ nguyên lý Một Bọc Trăm Con của Văn Hóa Việt.

Con người từ khi “kết xã” đã tạo ra xã hội công hay còn gọi là Xã Hội Dân Sự. “Xã” được hiểu theo nghĩa rộng là tổ chức thân thiện của loài người, theo nghĩa hẹp là nhóm người có chung quyền lợi, chung đặc tính, chung lý tưởng để hợp lại thành tổ chức ‘Hội.” Xã Hội Dân Sự xuất hiện từ khi nhóm người tìm ra phương pháp thành lập hội đòan hoạt động mà không gây nguy hại, không tranh dành quyền lực, không nắm giữ chính quyền.

Xã hội dân sự là một hệ thống tổ chức xã hội công, là nơi giáo dục công dân, dưỡng dục nhân quyền, thúc dục dân chủ nhằm mang đến sự thịnh vượng phú cường cho quốc gia dân tộc. Đó cũng là Xã Hội Tiên Rồng mà chúng ta hằng tâm mưu cầu. Trong đó, mọi người được tự do tìm hiểu để sáng tạo, để thực hành, để hợp tác chớ không bị đầu độc, bị tảy não, bị tuyên truyền như Xã Hội Chủ Nghĩa của Cộng Sản được gọi là bất hợp tác hay phi cộng tác.

Xã Hội Dân Sự đã khởi xuất từ Châu Âu qua hình thức “Tu Hội” của tôn giáo, và theo tiến trình phát triển xã hội lần lượt được tổ chức trong các giới thương thuyền, thương mại, gíao dục, ngành nghề, thông tin, báo chí… Các xã hội dân sự đã hình thành cán cân thăng bằng đối với xã hội chính trị quân sự của chính quyền. Trong một nước ngoài hệ thống điều hành chính trị của nhà cầm quyền, thì còn có nhiều hệ thống điều hành do tư nhân quản trị, tức là những xã hội dân sự càng ngày càng được tổ chức phát triển lớn mạnh, thì nền dân chủ tự do của xã hội ấy lại càng được nâng cao.

Trong cuốn sách “Xã Hội Dân Sự - Nền Tảng Của Nền Dân Chủ Hoa Kỳ: Civil Society - The Underpinnings of American Democracy” Brian O'Connell, chủ tịch sáng lập của Khu Vực Độc Lập: Independent Sector, nhận định rằng Xã Hội Dân Sự hay còn gọi là Xã Hội Công là nơi quy tụ của 5 thành phần như sau: Trước tiên là những cá nhân có cùng chung một quyền lợi, một sở thích, mục đích, lý tưởng. Thứ đến là cộng đồng con người bao gồm gia đình, đoàn thể, làng xã, nhà thờ, chùa tự. Cộng đồng cộng đoàn và gia đình tạo ra hệ thống giá trị đạo đức và văn minh cho đời sống xã hội, là nơi những cá nhân sinh hoạt phát triển và đại diện cho quyền lợi tập thể, nhưng cộng đồng không phải là xã hội dân sự, mà chỉ là một thành tố. Thứ ba là chính quyền, là một yếu tố xây dựng phát triển trong việc tổ chức xã hội dân sự của nhân dân. Thứ tư là sự tự nguyện tham gia của người dân làm thành những hội thiện nguyện, là nòng cốt cho mọi hoạt động của xã hội dân sự. Sau cùng là thành phần thương mại để tạo nên xã hội dân sự. Nhiều cơ sở thương mại đã yểm trợ tài chánh làm phương tiện hoạt động cho các tổ chức thiện nguyện (NGO, non-government organization).

O'Connell nói rằng, “Có nhiều công ty thương mại tuy không có lương tâm xã hội, nhưng họ đã chấp hành và chu toàn trách nhiệm xã hội của họ bằng cách đóng góp về tài chánh cho những tổ chức thiện nguyện để xây dựng và phát triển cộng đồng cộng đoàn và xã hội dân sự.” [1]

Theo Liên Hội Quốc Tế Các Tổ Chức Xã Hội Dân Sự CIVICUS định nghĩa Xã Hội Dân Sự là “lãnh vực, ở bên ngoài gia đình, chính quyền và thị trường, nơi người dân kết hợp hoạt động nhằm thăng tiến các lợi ích chung. [2] tức là một lãnh vực công và sự tham gia sinh hoạt của mọi công dân, nhằm thăng tiến lợi ích chung cho xã hội. Đây là yếu tố quan trọng nhất của xã hội dân sự, là mỗi công dân tự ý thức được bổn phận trách nhiệm danh dự của mình đối với bản thân và đối với cộng đồng xã hội, mà tự nguyện tham gia vào các sinh hoạt chung nhằm giúp cho xã hội phát triển thịnh vượng và tốt đẹp hơn.

I. Tiến Trình Xã Hội Dân Sự

Con người có những tổ chức sinh hoạt riêng, tuy nằm trong hệ thống công quyền, nhưng hoạt động đã không bị chính quyền gây ảnh hưởng hay chi phối, và được gọi là xã hội dân sự. Xã hội dân sự còn được gọi là “xã hội tư,” khi một nhóm người không liên quan gì đến chính quyền, mà đứng ra thành lập hội đoàn. Sự hoạt động của hội đoàn không gây nguy hiểm cho chính quyền, và cũng không có mục đích tranh giành chính quyền.

Trong xã hội nông nghiệp chỉ có một cơ cấu tổ chức bao gồm cuộc sống của con người từ chính trị, văn hóa, quân sự, tôn giáo đến y tế, giáo dục... Qua thời gian, dân số tăng, các lãnh vực của cuộc sống được chuyên môn hóa, tức một số người làm nghề nghiệp khác với thời trước, và những người nầy tạo ra một giới, một tổ chức gọi là Xã Hội Dân Sự.

Theo tiến trình phát triển xã hội từ thời đại tiền sử, bộ lạc đến nay lần lượt xuất hiện các giới, các xã hội:

- Trưởng bộ lạc phát triển thành lãnh chúa, và các lãnh chúa Châu Âu tạo ra giới đại diện dân tại quốc hội, chính trị gia.

- Tu sĩ, pháp sư phát triển thành tu hội, giáo hội.

- Người buôn bán, trao đổi hàng hóa phát triển thành giới thương gia, tài chánh, kinh doanh tạo ra hợp tác xã, hiệp hội, công ty.

- Người có cùng chung sở thích lập hội, câu lạc bộ, đoàn thể và nhiều nhóm khác biệt với những danh xưng để phân biệt nghề nghiệp, thể thao, giải trí hoặc mưu tìm lợi ích chung của giới, của nhóm mình.

Hợp Tác Xã Trên Thế Giới

Hợp Tác Xã (Cooperative) là xã hội hợp tác để hoạt động kinh tế và kinh doanh. Đặc điểm của hợp tác xã là không tìm kiếm lợi nhuận. Hoạt động chính của hợp tác xã lúc ban đầu là tiêu thụ. Những người tiêu thụ đoàn kết để giảm chi phí, tránh các giai đoạn trung gian, phân phối, hạ giá mua hàng hóa, bằng cách làm chủ cơ sở và hàng hóa do họ chung nhau tạo dựng, mua sắm, như:

- Năm 1761 một nhóm thợ dệt Anh Quốc hợp nhau để mua chỉ dệt và bột mì. Họ thành lập đơn vị mua hàng hóa và phân phối đến thành viên.

- Năm 1795 - 1400 người ở Hull, Anh Quốc lập hợp tác xã nhà máy xay bột để đáp ứng nhu cầu của thành viên. Sự lợi ích của hợp tác xã tăng nhanh, vào thập niên thứ ba thế kỷ 19, ở nước Anh trong những vùng kỹ nghệ. Hợp tác xã đầu tiên là hợp tác xã tiêu thụ, về sau lại phát sanh ra hợp tác xã sản xuất, và tới nay có nhiều hợp tác xã dịch vụ.

- Hình thức hợp tác xã được cải tiến vào năm 1844, khi 28 thợ dệt nghèo ở Rochdale, Anh Quốc, thành lập hội tương trợ, được gọi là Hội Công Bằng Tiền Phong Rochdale (Rochdale Society of Equitable Pioneers). Với sáng kiến này hội lập ra tiệm bán tạp hóa và thành công với mức thu nhập vượt bậc.

- Năm 1863 tại Anh Quốc có hơn 400 hợp tác xã theo kiểu mẫu của Hội Rochdale. Kể từ đó phong trào hợp tác xã ở Anh lớn mạnh và trở thành kiểu mẫu cho toàn thế giới. Đến giữa thế kỷ 20 đã có 2400 hợp tác xã các loại. Hợp tác xã bán sỉ là cơ quan phân phối lớn nhất ở Anh Quốc.

- Đặc biệt tại Thụy Điển, phong trào hợp tác xã thành công ở lãnh vực tiêu thụ cũng như phân phối sản phẩm kỹ nghệ là động lực chủ yếu của nền kinh tế nước nầy. Hợp tác xã ở Thụy Điển còn được gọi là “Con đường trung dung” để phân biệt giữa những xí nghiệp do cá nhân làm chủ và các xí nghiệp của chính phủ.

- Phong trào hợp tác xã tiêu thụ được thành lập tại Hoa Kỳ vào đầu thế kỷ 20. Kể từ năm 1920 hợp tác xã được áp dụng vào các lãnh vực: tiệm tạp hóa, bánh mì, tiệm ăn, nhà máy điện, bảo hiểm, ngân hàng... và cạnh tranh thành công với các cơ sở kinh doanh tư. Hợp tác xã nông dân thì rất mạnh ở vùng nông thôn Hoa Kỳ.

- Ngoài các hợp tác xã tiêu thụ, sản xuất chúng ta thấy hiện nay có các hợp tác tín dụng, hợp tác bảo hiểm, hợp tác y tế, hợp tác chung sự… là những hợp tác xã lớn nhất ở Hoa Kỳ.

- Liên Minh Hợp Tác Quốc Tế (International Cooperative Alliance, ICA) được thành lập năm 1895. Đến thập niên 1980 tổ chức nầy có 355 triệu thành viên và có tiếng nói ở Liên Hiệp Quốc.

- Người Trung Hoa khi sang lập nghiệp ở hải ngoại thường thành lập các bang, như bang Triều Châu, bang Phúc Kiến... các bang này là “xã hội dân sự” hoạt động độc lập đối với chính quyền cũng như với dân bản xứ.

Các xã hội sắc tộc cũng chú trọng đến buôn bán, do đó thành công và tạo ra truyền thống thương mãi cao hơn dân bản xứ. Từ đó họ vươn lên giữ quyền kiểm soát kinh tế, tài chánh của một số tỉnh hay quốc gia mà họ cư ngụ.

Hợp Tác Xã Ðối Với Người Đông Dương

Vào thập niên 1950, những năm đầu của nền Cộng Hòa Việt Nam ở Miền Nam, chính phủ khuyến khích, hỗ trợ việc thành lập các hợp tác xã nông dân.

- Với truyền thống mỗi người một “con trâu cái cày” của nếp sống văn minh nông nghiệp, nên những người thợ may Đông Dương đã tranh nhau giảm giá công may áo quần tại các nước Tây phương, để xung phong làm việc rẻ hơn, cực nhọc hơn. Giá sinh hoạt càng ngày càng cao, nhưng tiền công may do người Đông Dương nhận may trong nhiều năm qua giảm dần, kể cả mặt hàng thời trang chỉ may trong nước.

- Số người Đông Dương hành nghề đánh cá cũng đáng kể nhưng chưa xây dựng được hợp tác xã để nâng đỡ nhau.

- Số người Việt Nam làm nghề móng tay (nails) ở Hoa Kỳ thì có nhiều, nhưng chỉ biết giảm giá để cạnh tranh, để tự giết nhau, hủy hoại tiệm nails của nhau chớ chưa biết tiến đến việc thành lập “hợp tác xã nghề móng” hay “nghiệp đoàn làm móng.”

- Các hội nông gia Việt Nam xuất hiện trên đất Hoa Kỳ, Gia Nã Đại, Úc Đại Lợi… nhưng từ hiệp hội tương trợ như hiện nay tiến đến hợp tác xã sản xuất hay hợp tác xã tiêu thụ, đòi hỏi những người cùng chung nghề này cần học hỏi các hợp tác xã ra đời gần hai thế kỷ qua, nhằm mang lại lợi ích cho hội viên nói riêng và cộng đồng người Việt nói chung.

- Đối với các cộng đồng người Việt trên thế giới, dưới con mắt chính quyền Hoa Kỳ, Gia Nã Ðại, Úc Ðại Lợi, hay Anh Quốc, Pháp Quốc... thì chúng ta chỉ là những “xã hội dân sự” trong lãnh vực xã hội. Còn đối với chính trị, các cộng đồng sắc tộc chỉ là những nhóm áp lực (Pressure Group). Những công dân thuộc nhóm áp lực chỉ thi hành bổn phận chính trị bằng lá phiếu của mình, còn muốn tiến xa hơn thì phải gia nhập và sinh hoạt trong các đảng phái chính trị.

- Người Việt Nam đã sinh sống ở Châu Âu từ Đệ Nhất Thế Chiến (1914 - 1918) và được tăng thêm thời Đệ Nhị Thế Chiến (1939 - 1945), phần lớn là du học sinh Việt Nam ở lại Châu Âu lập nghiệp. Sau năm 1975 số người Việt Nam tỵ nạn tăng nhiều. Chắc chắn gần một trăm năm sống ở Tây Phương người Việt Nam đã học hỏi được tinh thần hợp tác trong các xã hội dân sự và hợp tác xã để tạo thành bản chất.

Hiện nay thế giới đã tiến đến công ty liên quốc, hệ thống toàn cầu, chúng ta cần thực tập tinh thần hợp tác qua những hợp tác xã, công ty xí nghiệp. Trong bài nhận xét giới đại doanh nhân (Entrepreneur) người Úc Ðại Lợi đăng trên tờ The Courier Mail có đoạn kết như sau: “Những người định cư đầu tiên tại Australia đa số là tù nhân, họ không có bản chất (nature) đại doanh nhân, khác với những người da trắng định cư tại Hoa Kỳ có bản chất đại doanh nhân. Nước Úc cần nhập cảnh di dân có bản chất đại doanh nhân để phát triển quốc gia.”

Tinh Thần Bất Hợp Tác

Ở trong nước Việt Nam ngày nay, Xã Hội Chủ Nghĩa và kinh tế chỉ huy nên không thể có hợp tác xã, vì hợp tác xã là xã hội dân sự. Muốn thành công về hợp tác xã đòi hỏi dân trí và thể chế chính trị dân chủ, điều mà nước độc tài Cộng Sản không bao giờ có. Xã Hội Cộng Sản chỉ có khả năng “cộng khổ bất cộng lạc,” tức thời gian khổ sở còn chiến đấu ở trong rừng sâu thì “hạt muối cắn làm đôi,” nhưng khi bộ đội “cụ Hồ” có “chén đường” thì đồng chí lại muốn “độc ẩm!” Lịch sử của nhân loại và nhiều tổ chức cũng chứng minh điều này, vì thành phần lãnh đạo thiếu nhìn xa trông rộng và không có “tinh thần hợp tác,” mà họ chỉ có “tinh thần bất hợp tác.”

Trong thời chống Pháp, Đảng Cộng Sản ngoài miệng thì kêu gọi đoàn kết nhưng thực chất là bất hợp tác với Các Đảng Chính Trị Quốc Gia, cho tới sau năm 1975 thì Cộng Sản lại bất hợp tác với Toàn Dân Miền Nam. Năm 1985 với “chính sách đổi mới (sửa sai)” Cộng Sản lại bất hợp tác với các công ty quốc tế. Tới nay sự tan rã trong nội bộ đảng càng ngày càng trầm trọng qua các sự chống đối của các “công thần,” với những vụ ám sát công khai cũng như bí mật của các người cầm quyền mà giới truyền thông đã công khai phổ biến trong thời gian gần đây. Với truyền thống bất hợp tác, người Cộng Sản bằng mọi cách bám vào quyền lợi, kể cả việc bán đất bán biển của Tổ Tiên cho Trung Cộng. Việt Cộng tạo ra tinh trạng bất hợp tác với toàn dân, chia rẽ dân tộc qua danh xưng “Việt kiều” với “nhân dân” trong nước, với guồng máy cầm quyền độc tài hiện nay.

Tóm lại, con đường phát triển quốc gia tùy thuộc vào trình độ văn minh, tinh thần hợp tác của dân tộc đó. Chắc chắn rằng người Việt Nam chúng ta sẵn có tinh thần hợp tác của cha anh như trong Hội Nghị Diên Hồng ngày trước, chúng ta ứng dụng tinh thần hợp tác Diên Hồng trong mọi lãnh vực của đời sống Dân Nước Việt Nam ngày nay, để khai triển kinh doanh cũng như chính trị, quân sự, giáo dục… nhằm tiến từ hợp tác làng xã đến hợp tác quốc gia, hợp tác quốc tế. Đồng thời chúng ta cùng nhau xây dựng Xã Hội Tiên Rồng làm nền tảng cho xã hội dân sự hôm nay và cho tương lai con cháu mai sau.

Tham Khảo:

[1] Brian O'Connell, Civil Society: The Underpinnings of American Democracy, trang 14 - 23. Nhà Xuất Bản Tuft University Press, 1999.

[2] CIVICUS, World Alliance for Citizen Participation hiện có hơn 1000 tổ chức hội viên và cá nhân ở 110 quốc gia trên thế giới.

BAN NGHIÊN HUẤN

Số Truy Cập